hastane tasarımı

 

Bugün erken uyandım.Sabahları zinde kalkamıyorum.Üzerimde bir ağırlıkla ve sersemlikle uyandım.Hazırlığımı yaptıktan sonra işyerime doğru yürümeye başladım.Hava bulutluydu.Yağmur çiselemiş ve yerler ıslaktı.

Bugünlerde hep hastane mimarisi aklımda.Bu alanda kendimi yetersiz hissediyorum.Yeni bilgiler öğrenmek ve detaylara muvaffak olmak en büyük isteğim.Kuruma gidip masama oturduğumda internetten bir arama yaptım ve güzel bir makale buldum.

''Hospital Circulation Planning'' isimli makaleyi mesai bitene kadar Türkçeye çevirdim ve önemli notlar aldım.

Makale ilk önce yapının yapılacağı arazinin nasıl bir yer olması gerektiğini anlatıyor.

 Hastane yapısının ilk önce yapılacağı arazinin doğru seçilmesi gerekiyor.Yapı sel olabilecek bir yerde olmamalı.İnsanların kolay erişeceği bir yerde , mücavir alanda ve otoparkı olabilecek büyüklükte bir alanda yapılmalıdır.Hastanelerin arazi seçimini yöneticiler değil teknik elemanlar yapmalıdır.Bu husus çok önemlidir.Çünkü ülkemizde bu yere genelde kurum amirleri karar veriyor.

Hastaneye gittiğimde gittiğim birimi bulmak oldukça zor oluyor.Genelde doktorlar mimarın planına uygun değil de kendi düzenlerine uygun olarak mekanlara yerleşiyor.Bunun nedeni şehirlere uygulanan projelerin hazır olması yani doktorlarla birlikte tasarım yapılmamasıdır.

Birçok doktor yapı içerisinde doğadan kopuk olduğundan mesleğinden soğuyor.Bütün vaktini geçirdiği mekan cansız bir yer.Bir kuş sesi duymak,yeşili hissetmek gibi insani duygulardan uzaklar.

Hastanede gideceğimiz birimi bulmanın kolay olması için bir tasarım verisi var.Makalede bu konu şöyle geçiyor;

 

''hastaneler analog açıdan küçük bir şehre benzer.Kentsel planlama ilkeleri hastane tasarımına uygulanabilir.Her koridor hastanenin bir parçasıdır.Kent hiyerarşisinde de sokaklar şehrin bir parçasıdır.

Hastaneler şehirler gibi olmalıdır.Nirengi noktaları,kamusal mekanları ve yeşil alanları olmalıdır.Sirkülasyon mekanı hiyerarşik anlamda tasarlanmalıdır.Bulvarlar,ikincil sokaklar,servis sokağı ve ara sokaklar.Bulvarlar merkezi mekanlardır.Bir nevi hastanenin omurgasını oluşturur.Bu bulvarlar departmanları birbirine bağlar.''

 

Makalede hastane mimarisiyle ilgili birçok ipucu var.Bu detaylar hastane planının sağlıklı olmasına yardımcı olur.

1-Hastaneler çeşitli kompartımanlardan oluşur.Bu kompartıman yollarına birçok destek fonksiyon mekanları eklenir.Hastane yapılarındaki sirkülasyon zonları: giriş,giriş holü,resepsiyon mekanı,koridorlar,dikey bağlantılar ve bekleme odalarıdır.

2-Hastanede bütün büyük departmanların bir iç trafiği olmalıdır.Bu departmanlar arasında hastalar,çalışanlar ve ekipmanların geliş-gidişi olur.

 

3-Hastanelerde dışarıdan gelen hastalar ile yatan hasta birimi birbirinden ayrı olmalıdır.Dışarıdan gelen ziyaretçi kontrolsüz bir şekilde yatan hasta birimine alınmamalıdır.Çünkü bu birimde yatan bazı hastalar bağışıklık sistemi zayıf insanlardır ve enfeksiyon riskine karşı korunmalıdır.

 

4-Hastanelerde koridorlarda kalabalığın birikmesini önleyecek bir tasarım olmalıdır.Bunun yolu koridor boyunca sadece bir yönde odaların olmasıdır.

 

5-Hastanelerde çok kullanılan mekanlar arasında fazla mesafe olmamalıdır.Birçok birimin kullandığı mekanların hastane içindeki konumu önemlidir.

 

6-Cerrahi mekanlar ile poliklinik alanları ayrı yerlerde olmalıdır.

7-Polikliniklerde bekleme alanı her birimin kendi içinde olmalıdır.

8-Hastanelerde gece vardiyasında çalışan hemşireler ciddi oranda efor sergiler.Bu nedenle hemşire istasyonları odalara yakın olmalıdır.

9-İnce uzun koridorlardan oluşan hastanelerde ses seviyesi yüksektir.Zeminde vinly kaplamalar ve akustik asmatavan kullanmak gürültü seviyesini azaltır.

10-Hastanelerde minimum koridor genişliği 2.10m olmalı.Kapıların koridora açılması ve sedyelerin dönüş yapabilmesi bu ölçüyü etkiler.

 

11-Hastaneler hastalık psikolojisinden ve mimari biçimleri nedeniyle iç karartıcı olabiliyor.Bu yapılar genellikle beton ağırlıklı yapıldığı için ahşabın ve yeşilin sıcaklığından uzak oluyor.

12-Prevention of Hospital-acquired infection (hastane kaynaklı enfeksiyonların önlenmesi )

Hastane hizmetlerindeki ilerlemeye karşın enfeksiyonlar hastaları ve hastane personelini etkilemeye devam ediyor.Birçok faktör hastanedeki hastalar arasında enfeksiyonların yayılmasına katkı sağlar ve hastaların bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur.Medikal prosedürün çeşitliliği ve kalabalık gibi faktörler enfeksiyonların yayılmasına katkı sağlar.Bu yollarla ilaçlara dayanıklı bakteriler hastane popülasyonu arasında yayılır.

Hastane kaynaklı enfeksiyonlar hastanede yatan hastalar arasındaki ölüm oranlarının çoğunu oluşturur.

Dünya genelinde 1.4 milyon insanın hastane kaynaklı enfeksiyonlardan zarar gördüğü biliniyor.

En yoğun görülen enfeksiyon biçimleri:ameliyat yaraları,idrar yolu enfeksiyonları ve alt solunum yolu enfeksiyonlarıdır.

Yaşlı insanlar,kemoterapi gören insanlarda enfeksiyon açısından bir hassaslık vardır.

Ameliyat yaralarının enfeksiyon kapması halinde hastalar hastanede ortalama 8 gün  yatarlar.Bu hastalar için ilaç,laboratuar gibi ihtiyaçlar ek masraflar doğurur.

Enfeksiyonlar topluma taburcu edilmiş hastalar vasıtasıyla geçer ve bu organizmalar ilaçlara dayanıklı hale gelmişlerse topluma büyük zararlar verirler.

Enfeksiyonlar hastanedeki diğer hastalardan geçebilir veya hastanın kendi florasından da bulaşabilir.Bazı enfeksiyonlar önceden kirletilmiş objelerden bulaşabilir.

Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin kullanımı ile ölüm oranı ciddi şekilde azalmıştır.

Kronik rahatsızlığı olan bazı hastalar enfeksiyonlara karşı oldukça hassastırlar.

İnsanların florasında bulunan bazı tehlikesiz enfeksiyonlar bağışıklık sistemi zayıflayınca tehlikeli hale gelirler.

Enfeksiyon ile hastaneye başvuran hasta, hastane popülasyonu için büyük bir risk oluşturur.

Hastane içinde hasta nakli ve kalabalık olma durumu enfeksiyon riskini artırır.

El temizliği enfeksiyon riskini azaltmada önemli bir faktördür.

Hasta bakımı yapılırken hasta ile doğrudan temas etmek enfeksiyon riskini artırır.

Hastanede yapılan düzenli temizlik enfeksiyon riskini azaltır.

Duvar,zemin,pencere,yataklar,perde,eşyalar,banyo ve tuvaletlerde ve düzenli kullanılan medikal malzemelerde temizlik yapılmalıdır.

 

 

 

Mimari Program

 

Mimar arkadaşım Yasin'le İran sınırında Ticaret Merkezi tasarlamamız istendi.150 dükkandan oluşan kısmı Yasin, idari bina ve restoran ve camiyi ben tasarladım.

Yapının  tasarımını yapmadan önce İran sınırında bulunan Gürbulak sınır kapısına gidip yetkili insanlarla görüştük ve mimari programı oluşturmaya,işi anlamaya çalıştık.Yetkililerle konuştuktan sonra yapının yapılacağı araziyi görmeye ve yapıları kullanacak tüccarlar ile röportaj yapmaya karar verdik.

Tüccarlar restoran,cami ve tuvalet istediler.Gittiğimiz alanda eskiden dükkanlar varmış ve depreme dayanıklı olmadıklarından yıkılmış.Fakat buna karşılık İran tarafı düzenli ve işleyen bir ticaret pazarına sahipti.

Bizim alandaki Tüccarlar yemek ve tuvalet ihtiyacı için İran tarafına gidiyordu.Bu yüzden bizden Restoran,tuvaletler ve cami talep ettiler.

Notlarımızı aldıktan sonra Ağrıya döndük ve çizimler yapmaya başladık.Yasin vaziyet planı ve dükkanların planını çizerken ben de restoran,idari bina ve cami tasarladım.Çizimler bittikten sonra bunları Valiye sunmamız istendi.

Vali Süleyman Elban mühendislik bilgisi iyi olan müteahhit zihniyeti olan biriydi.Benim çizimlerimi teferruatlı inceledi ölçülerine kadar sorular sordu.Projeyi beğendi fakat camiyi neden programa dahil ettiğimi sordu.

''İranlılar namaz kılmıyor,bizimkilerse paraya tapıyor'' dedi ve caminin yerine küçük bir mescit yapmamı önerdi.

Bu olay beni derinden sarstı.Bir tasarıma başlamadan önce doğru bir şekilde mimari program nasıl hazırlanır diye düşünmeye başladım.

İnternetten konuyla ilgili kitaplar araştırdım.Robert Hershberger adlı yazarın ''Architectural Programming'' isimli kitabını buldum.Bu kitabı okuduktan sonra yaşadıklarım gözümün önünde bir bir canlandı.Kitapla ilgili aldığım notları size de anlatmak isterim.

1-Tasarıma arsa verilerini analiz ederek başlamak gerekir.Arazideki eğim,yolların durumu,hangi yoldan girişler verilecek,rüzgarın yönü gibi veriler mimari programa dahil edilir.

 

2-Kullanıcıyı tanımak önemlidir.Fakat sadece kullanıcıyı değil kullanıcının eşini ve çocuklarını da hesaba katarak ve onlarla ilgili de bilgi sahibi olarak tasarım yapmak önemlidir.Kullanıcının hayata bakışı laik mi dindar mı oluşu finansal durumu tasarımı etkiler.

3-Tasarıma başlamadan önce benzer yapıları analiz etmek programın zengin olmasına katkı sağlar.

4-İnsanlarla tasarımla ilgili röportaj yapmak programın en önemli aşamasıdır.Yalnız burada dikkat edilecek bir husus vardır.

Kullanıcıların her isteği mantıklı olmayabilir.Kullanıcıların verdiği bilgiler ve istekler sorgulanmalıdır.Vali'nin beni uyardığı ve camiyi istemediği olayda olduğu gibi istekler sorgulanmalı ve gereksiz bulunursa iptal edilmelidir.Sınır Ticaret Merkezi örneğinde yapının yapılacağı yere yakın bir köy vardı ve isteyen namazını bu köyde kılabilirdi.

Bu kitap benim büyük bir eksikliğimi giderdi diyebilirim.Bir tasarım yaparken ''acaba beğenilecek mi? '' kaygısı yaşamak beni üzen ve düşündüren bir konu oluyordu.