4 Kasım 2016 Cuma

''Site Planning and Design Handbook''(Toplu konut alanı tasarımı el kitabı) Kitabı Çeviri Notlarım

1-Sitelerde güneşe karşı konumlanma önemli bir faktördür.Bu konumlanma peyzajı da etkiler.Kuzeye doğru yönlenme güneye göre soğuk olur.Güney-batı ise yaz aylarında sıcak olur.
2-Site analizi yapılırken heyelan,sel,deprem,yeraltı suyu gibi faktörler hakkında bilgi toplamak gerekir.
3-Mevcut arazide değerli sayılabilecek ağaç türleri varsa bu ağaçlar yeni tasarımda korunabilir.Ağaçların site içerisindeki konumu yeni çizilecek projeler için önemli bir faktördür.
4-Site analizi yapılırken arazinin gökyüzünden çekilmiş fotoğraflarını elde etmek faydalı olur.Fakat birçok kez bu uygulama pahalıdır.Planları okumakta zorlanan müşteriler için bu fotoğraflar iyi çözümler sunar.
5-Site planlamasına başlamadan önce toprak analizi yaptırmak gerekir.
6-Sıvılaşma:Depremle ilgilidir.Deprem anında sarsılan toprak lapa gibi olur.Normalde sert olan toprak yumuşar.Toprağın yoğunluğu artarsa sıvılaşma riski azalır.%15 oranında killi topraklarda sıvılaşma görülmediğine inanılır.Bu kil oranı toprağı korur.
7-Arazi incelemesi yaparken sel durumundaki drenaj da hesaplanmalıdır.
8-Site tasarımı yapılırken yapı için içme suyu ve kanalizasyon bağlantıları analiz aşamasında düşünülmelidir.
9-Engelliler ile ilgili kriterler Amerika'da yasalaşmıştır.Engelliler de normal insanlarla eşit erişim hakkına sahiptir.
10-Toplumun tasarım ile ilgili görüşleri genelde muğlaktır.Tasarımcı sezgisel düşünerek genelde kabul görmüş yaklaşımları benimseyebilir.(Bitki seçimi,mimari elementler,stil,malzeme,yaya ve taşıt davranışı)
11-Tesviye İşleri:Yeni yapılacak bina alanlarında kazı-dolgu işlerini minimize etmek uygun olur.Arazinin karakterini korumak en uygun çözüm olur.Yollar, konturlar boyunca olmalı,binalar ise düz araziye konumlanmalıdır.
12-Toprağın Özelliği:Parçacıklı topraklar alt tabaka olarak kullanılabilir.Çakıl-taneli topraklar drenaj ve sağlamlık açısından avantajlı topraklardır.Kütlesel olarak yoğun olan topraklar taşıyıcı niteliği iyi olan topraklardır.
13-Yamaçlarda Yapı Gelişimi:Her yamaç farklıdır.Eğim,toprak,hidroloji,jeoloji,bitki yapısı,yön gibi fiziksel veriler farklılaşır.Yamaçlarda kazı işleri masraflıdır.Yamaçlarda yapı yapmak masraflı olmasına rağmen manzara imkanı daha iyi olduğu için daha çok tercih edilir.Eğimli arazilerde yapı tasarlanırken doğanın karakterini korumak ana tema olmalıdır.
14-Site Arazisinde Tesviye İşlerini Minimize Etmek:Arazideki düzenleme işlemleri sonraki aşamada erozyona yol açabilir.Arazideki mevcut drenaj dokusunun belirlenerek korunması gerekir.Arazide bitki dokusunun yokluğu toprağın erozyona meyilli olmasına yol açar.Bitki tabakasının kaybı durumunda toprak,yağmur suyunu çekmez.Bitki tabakası sayesinde toprak -yağmur,rüzgar ve erozyon kuvvetlerine karşı durur.
15-Kot Farklarını Etkili Kullanmak:Düşük kotlu banketler,konutun içinden bakanlar için güzel bir görünüm sunarlar.Arsa içerisindeki kot farklarını tasarımda değerlendirmek faydalı olur.Derin kotlu banketler özellikle gürültüyü engellemede bir çözüm sunar.Bu çözümler gürültünün kaynağı banketin arkasında olursa geçerli olur.Banketlerde yoğun bir bitki dokusunun bulunması gürültüyü azaltıcı bir etkendir.
16-Şev'in Mukavemeti:Yeni bir şev inşa ederken şevin stabilitesi temel konu olmalıdır.Şev tasarımının ana konusu toprağın karakterini anlamaktır.Toprak parçacıklarının birbirini tutma kuvveti önemli bir detaydır.Şev dikleştikçe toprağın birarada durma kabiliyeti de azalır.
17-İstinat Duvarları:Şevin dayanıklılığını artıracak önlemler almak gerekir.Bu önlemleri almak için genellikle istinat duvarları yapılır.Şevin açısının az olduğu durumlarda ahşap veya taş istinat duvarları da yapılabilir.İstinat duvarları genellikle meyilli yapılır.Kum çuvalları istinat duvarı yapımında ekonomik bir çözüm sunar.Tuğla ve betonarme istinat duvarlarında drenaj önlemini almak gerekir.Yağmur suları yukarıdan aşağı yönlendirilerek pozitif drenaj yapılmalıdır.Su basıncını kaldıracak borular kullanılmalıdır.
18-Erozyonu Kontrol Altına Almak:Erozyon,toprağın rüzgar veya suyla beraber kontrolsüz hareketidir.Toprak partikülleri yağmurun etkisiyle birbirinden ayrılır.Şevin açısı dikleştikçe ve yağmur fazla yağdıkça erozyonun şiddeti de artar.Toprak erozyonu yüzünden tarımda kullanılan toprağın kalitesi düşer.Ayrıca limanlar erozyon nedeniyle kaybolan topraklarla dolarak kullanılamaz hale gelir.
Erozyonu kontrol etmek için site tasarımı yapıldıktan sonra bitki ekimi  ve sert zeminler yapılmalıdır.
19-Bir insanın saniyedeki yürüme mesafesi 120 cm'dir.(4 ft/s)Bu hız birçok faktöre bağlıdır.Gençler yaşlılardan daha hızlı yürür.Yürüyüş yolunda,bağlantı noktalarına yaklaştıkça yürüyüş hızı yavaşlar.Yürüyüş yollarında drenaj için % 1 eğim yeterlidir.Eğimin % 3'ü aşmaması iyi olur.
2R+T=66-68,5 cm
R:rıht yüksekliği
T:Basamak genişliği
Rampaların genişliği minimum 90cm olmalıdır.Rampaların sahanlığının genişliği 150cm olmalıdır ve tekerlekli sandalye rahatça sahanlıkta dönebilmelidir.Rampanın çıkış kolunun uzunluğu 180cm'i geçerse rampanın iki tarafına tutamaçlar yapmak gerekir.
20-Açık Alanlarda Erişebilirlik:Engelliler site içerisinde otoparklara ve rekreasyon alanlarına rahatça erişebilmelidir.Nüfus içerisinde belli bir oranda engelli insanın olduğu bilinen bir durumdur.Ayrıca insanlar yaşlandıkça da fiziksel rahatsızlıklar geçirebilirler.Site alanındaki bariyerler ve engeller kaldırılmalıdır.
Görme engelli insanlar çevrelerini dokunma ile tanır ve bilgi edinirler.Kot farklarının fazla olduğu yerlere korkuluklar koymak iyi olur.Ağaçlar insan boyunun üzerinde bulunmalıdır.Özellikle yürüyüş yollarında çalılar engellilere zorluk çıkarır.
Mekanların sınırlarının belli olması engelliler için önemli bir detaydır.
21-Çocuk Oyun Alanları:Oyun alanlarında çocukların kaza geçirmesi çoğunlukla görülen bir durumdur.Bu nedenle park ekipmanlarının standartlara uygun olması gerekir.Oyun alanları doğrudan caddeye bağlantılı olmamalıdır.Bu alanlar caddeden belli bir mesafe uzakta yer almalıdır.Oyun alanlarının etrafında ailelerin oturması için banklar yer almalıdır.Oyun alanlarında kafadan yaralanma ciddi risk oluşturur.
22-Bahçelerde  veya okullarda yapılan taş ihata duvarları rüzgarın etkisi altındadır.Bu yüzden bu duvarların bir kısmının toprak altında olması dayanıklılığını artırır.
23-Su öğesinin rahatlatıcı ve serinletici etkisinden dolayı sitelerde yoğun kullanımı vardır.Küçük göletler biyotik özellikler taşıyabilir.(bitki,balık vb.)Havuzlar ise biyotik özellik taşımaz.Yapay göletlerde balıkların yaşayabilmesi ve kışı geçirebilmesi için göletin belli bir derinliğe sahip olması gerekir.
24-Teras Tasarımı:Terasların zemini yaya trafiğine ve don etkisine dayanacak sağlamlıkta olmalıdır.Zemin kaplamasının kırılma dayanımı önemlidir.Dış ortamlarda ,özellikle kışın dondurucu etkisine maruz kalacak zemin kaplamalarının bu etkiye dayanacak standarda sahip olması beklenir.Don etkisine maruz kalacak kaplamaların harcı Type-S standardına uygun olmalıdır.Bu harcın basınç dayanımı yüksektir.
25-Sokak ve Park Alanları Tasarımı:Kentlerde kaldırımlar gündüzleri ısıyı depolayarak geceleri ortama verirler.Bu nedenle yapılaşmanın yoğun olduğu kentler daha sıcaktır.Açık renk kaldırım malzemeleri kullanmak ısı etkisini azaltır.
Caddeler,yayaların karşıdan karşıya rahatça geçebilmesine imkan vermelidir.
Kullanılan en geniş araçlar okul otobüsleridir.Yol tasarımında geniş araçların dönüş yapabileceği alanlar dikkate alınmalıdır.
26-Araçlarda şoförler güvenlik açısından belli bir görüş uzaklığına sahip olmalıdır.Şoför önündeki tehlikeleri fark edebilmelidir.Normal otomobiller yol yüzeyinden 1 metre yukarıdan  bir görüşe sahiptir.Büyük araçlar daha iyi görüş olanağı sunar.Geniş yollar insanlar için tehlike yaratırlar.Bu yollardan karşıya geçmek zordur.Aynı zamanda bu yolların bakımı da zordur.Yağmur yağdığında yol üzerinde yoğun miktarda su birikir.
20 milin altındaki hızlarda bir otomobil yayaya çarparsa yayada ciddi bir yaralanma olmaz.Fakat 30 milin üzerindeki hızlar öldürücüdür.
27-Modern Sokak Tasarımı:Hollanda'da bulunan ''woonerf '' cadde tasarımı avrupada bulunan ve dünyanın birçok ülkesinde uygulanan bir yöntemdir.Woonerf'in kelime anlamı ''yaşayan sokak'' tır.Bu düzende taşıt trafiği kısıtlanmış ve sokaklar yayalara ve bisikletlilere ayrılmıştır.Woonerf'te taşıtların hız limiti oldukça düşürülmüştür.Caddeler kıvrımlı yapılarak taşıtların hızları azaltılmıştır.
Geniş ve sürekli düz giden yollar sürücülerin hızlanmasını teşvik eder.
28-Çıkmaz Sokak Tasarımı:Tasarımcılar bu düzeni mecburen tercih ederler.Kullanıcılar ise bu tasarımdan memnundur.Çünkü bu düzende komşular arası mahremiyet fazladır.Çıkmaz sokağın uzunluğu arttıkça araçların dönebileceği bir alan bırakmak gerekir.
29-Yol kenarlarında bulunan sıtabilize alanlar büyük araçların dönmesine imkan tanır.
30-Alışveriş merkezlerinin ne kadar otoparka ihtiyaç duyduğunu belirlemek zor bir iştir.Çünkü bu yapıların ihtiyacı kısa zamanda değişiklik gösterir.Konutların ve endüstriyel yapıların otopark ihtiyacını belirlemek daha kolaydır.
31-Kaldırımlar yerel yönetimlerin seçimine bağlıdır.Kaldırım asfalt veya beton olabilir.Her iki durumda da önemli olan kaldırım alt zemininin sağlam olmasıdır.Kaldırımda yük analizi doğru yapılmalıdır.Bu yüke uygun bir taban seçimi yapılmalıdır.
32-Gözenekli kaldırım taşı kullanmak önemli bir faktördür.Kaldırımdan süzülen su toprağa karışır.Gözenekli yollar ağırlığa maruz kaldığında zarar görebilir.Bu nedenle trafiğin az olduğu otoparklarda tercih edilmelidir.
33-Otopark Alanlarının Çevreye Verdiği Zararı Azaltmak:Park alanlarına aşırı miktarda yağmur yağması veya alanın aşırı sıcağa maruz kalması ciddi zararlar oluşturur.Bunu önlemek için park alanlarında yeşil alanlar oluşturmak gerekir.Bu yeşil alanlarda yer alan büyük ağaçlar park alanını yağmurdan ve aşırı sıcaktan korur.Park alanının en az % 5'i kadar yeşil alan bırakılmalıdır.Bu yeşil alanlar kış aylarında karın toplandığı alanlar olur.
34-Yağmur Sularının Yönetimi:Caddelerden ve park alanlarından toprağa sızan yağmur suları fabrikalardan daha kirlidir.Toprağın suyu filtre edebileceği bir sistem düşünülmelidir.Yağmur sularını toplayıp toprağa karışması engellenmelidir.toprağa karışan yağmur suyu miktarı azalırsa kirlilikte azalır.
35-Site Tasarımı:Thomas Hylton:''Save our lands,save our towns'' adlı kitabında konut çevresinin tasarımı konusunda şunları söyler:1-Sitelerde yoğunluk yaya ulaşımına verilmelidir.2-Konutlardan okula,işe,alışverişe yürüyerek gidilebilmelidir.3-Caddeler ve binalar insan ölçeğinde olmalıdır.
36-Kaliteli bir toplumsal çevrenin karakteristikleri şunlardır:
      1-Mekan hissi
      2-İnsan ölçeği
      3-Müstakil komşuluk
      4-Çeşitlilik
      5-Toplu taşımaya uygun tasarım
      6-Yeşil alan ve ağaçlar
      7-Arka cephelerde otopark alanları
      8-İnsancıl mimarlık
      9-Dış mekanlar
     10-Kolay bakım ve güvenlik
37-Site tasarımına başlamadan önce topografik haritalar elde edilir.Daha sonra araziye gidilerek konut yapımına uygun alanlar belirlenir.Konut alanı ulaşılabilir rahat bir yer olmalıdır.Eğimli arazilerin şekli genelde irregular formda olur ve arazinin fiziksel yapısını yansıtır.
38-Parselasyonlarda gridal şemalar daha avantajlıdır.Gridal şehir planlarında yön bulmak daha kolaydır ve parsele binanın oturumu rahat olur.Gridal şehir planlarında araçlar hız yapmaya meyillidir.Kavisli caddelerde hız yapan daha seyrektir.Çünkü sürücünün bakış açısı azalmıştır.
39-Ticari mekanlar kurulabilmesi için bu alanlar çevresinde belirli oranda bir trafik akışı olmalıdır.Büyük ölçekli alışveriş merkezleri bu kaygıları taşımayabilir.Yolların kesişim yerleri ticari projeler için şanslı noktalardır.Alışveriş merkezlerinde otoparklar görüntü kirliliği yapar,bu nedenle bu alanların bina arkasında düşünülmesi yerinde olur.
40-Binalar yerleştirilirken iklim gözönüne alınmalıdır.Özellikle soğuk iklimlerde,yapı,güneş alacak şekilde konumlanmalıdır.Yapının cephesi güneş alacak şekilde açık olmalıdır.
Güneşe karşı oryantasyonda en iyi yön doğu-batı yönüdür.Özellikle dikdörtgen binalar bu yönde yerleştirilirse oldukça işlevsel olur.
41-Peyzaj tasarımı,bir manzara sunmak veya yayaları yönlendirmek amaçlı yapılabilir.Simetrik olarak dengelenen ağaçlar sıtabilite ve sembolik bir anlam kazanırlar.Konutlar arasında yeşillendirilen alanlar yaz aylarında gölgelik sunar ve mekanı insan ölçeğine yaklaştırırlar.Site tasarımında yerel ağaçlar kullanmak bakım kolaylığı sağlar,habitatı korur ve daha doğal bir çevre oluşmasını sağlar.